Kozłek lekarski

Kozłek lekarski znaleźć można w okolicach górskich, na łąkach, nad źródłami oraz w laskach olchowych. Kwitnie od maja do lipca. Roślina jest trwała, jej grube kłącze wydaje wysokie pędy – do 2 metrów, o łodydze pustej, bruzdowanej, z liśćmi naprzeciwległymi. Liście ma pierzastodzielne o kształcie jajowato wydłużonym, zaostrzonym, na brzegu ząbkowane. Kwiatki posiada drobne, różowe, zebrane licznie w widełkowate podbaldaszki. Warto przyjrzeć się bliżej oddzielnym kwiatkom kozłka: mają 3 pręciki i 1 słupek o zawiązku trójkomorowym i 3 znamionach na cienkiej szyjce. Koronę ma zrosłopłatkową, nieregularną o 5 ząbkach rozłożonych, krótszych niż pręciki i szyjka słupka. Kielich na brzegu zawiązka złożony jest z kilku ząbków, które podczas dojrzewania owocu rozrastają się w wieniec piórek, służących owocom do przenoszenia się i rozsiewania. Cała roślina, a zwłaszcza kłącze jej wydaje niemiłą silną woń pochodzącą od olejku walerianowego. Zauważono, że na ten zapach są nader wrażliwe koty, które poczuwszy go, rzucają się jak oszalałe. Kłącze wysuszone i sproszkowane używane jest w medycynie w postaci proszku i pigułek lub przygotowują z niego tynkturę i krople walerianowe, używane w celu uspokojenia nerwów. Z początku waleriana działa podniecająco, następnie uspokaja. Zastosowanie jej lecznicze powszechne w chorobach nerwowych i mózgowych.

Kozłek należy do rodziny roślin Kozłkowatych. Musimy wspomnieć także i o gatunku jadalnym należącym do tej rodziny, tj. o Roszpunce jarzynnej, jest to roślina jednoroczna, pospolita na polach i w ogrodach, uprawiana dla liści, które używane są na jarzynę jako sałata. Na ten cel używane są młode liście przyziemne. Łodyga widlasto rozgałęziona, pokryta listkami całymi, jajowato lancetowatymi. Kwiaty jej drobne, niebieskie, zebrane po kilka w podbaldaszek, nie mają kielicha pierzastego. Cała roślina jest niewielka, bardzo wyraźnie różni się od kozłka, podobna jest  do niego tylko pod względem budowy kwiatu.