Goryczka żółta

Na łąkach górskich, w Tatrach, w Alpach i w ogóle w okolicach górzystych znaleźć można Goryczkę żółtą, której duże, brunatne korzenie od dawna używane są w lecznictwie. Zawierają gorzką substancję, gencjanę, będącą bardzo dobrym środkiem wzmacniającym w chorobach żołądkowych i regulującym trawienie. Do tego służą korzenie przyrządzane w różny sposób: jako proszki, jako wyciąg, albo też świeży korzeń poddawany bywa fermentacji i przyrządzana z niego wódka lecznicza. To samo zastosowanie mają korzenie kilku innych gatunków górskich.

Rodzina Goryczkowatych obejmuje około 500 gatunków ziół rozpowszechnionych na całej kuli ziemskiej. Najwięcej ich znajduje się w okolicach górzystych, na wysokich szczytach, mniej w lasach i na łąkach wilgotnych; w wodzie zaś rośnie tylko jeden gatunek pływający po powierzchni. Wszystkie należące tu rośliny odznaczają się tym, że są to zioła nagie, o liściach zwykle przeciwległych, całobrzegich, bez przylistków; kwiaty zebrane w podbaldaszkach końcowych lub kątowych, czasem pojedyncze, mają kielich 4-5-dzielny, obejmujący dolną część rurki korony, zwykle wielkiej, barwnej, kształtu dzwonkowatego lub lejkowatego o brzegu 4-5-dzielnym; pręcików ma 4-5, słupek jeden, dwukomorowy. Owocem jest torebka wielonasienna otwierająca się dwiema klapami.

Podobnie jak goryczka żółta, prawie wszystkie goryczkowate zawierają substancje gorzkie (stąd ich nazwa), mające własności lecznicze. W lecznictwie najczęściej używane są 4 gatunki:

Goryczka żółta cz. lekarska (G. lutea), odróżnia się żółtymi kwiatami zebranymi w okółki w kątach górnych liści; kwiaty mają koronę żółtą, głęboko pięciowrębną, o wrębach wąskich, kielich przepołowiony, pochwiasty, liście siedzące, jajowate o wyraźnym unerwieniu równoległym.

Goryczka purpurowa (G. purpurea), kwitnie w czerwcu i w lipcu, kwiaty ma purpurowe, wewnątrz żółtawe, kształtu dzwonkowatego, liście eliptyczne, mniej pospolita od żółtej.

Goryczka punktowana (G. punctata), ma kwiaty o koronie dzwonkowatej 6-dzielnej, żółtej z czarnymi plamkami, kie lich również dzwonkowaty 5-działkowy. Kwitnie w lipcu i w sierpniu.

Goryczka plamista (G. pannonica), podobna do poprzedniej, lecz kwiaty ma purpurowe z ciemniejszymi plamkami.